Restauratie Cuyp

Begin restauratie

Voordat de daadwerkelijke restauratie begint, wordt het schilderij gefotografeerd. Het doel is de toestand voor de behandeling vast te leggen aan de hand van overzichtsfoto's van de voor- en achterzijde, detailfoto's en strijklicht opnamen, die het reliëf van het oppervlak laten zien. Er worden bovendien technische opnamen gemaakt die het restauratiewerk ondersteunen.

Vernis

Op het schilderij zit een vernis: een transparante laag hars die de verf beschermt en de kleuren verzadigd. Door veroudering is deze vernislaag geel geworden. Dit is een gangbaar verouderingsproces. Verouderde vernissen kunnen met specifieke oplosmiddelen worden verwijderd en vervangen door een nieuwe vernislaag. Omdat dit schilderij circa 370 jaar oud is, zal dit al meerdere keren zijn gedaan. Het vernis dat we nu zien is dus aangebracht door een restaurator. In UV licht gaat het oude vernis op het schilderij een groenig licht uitstralen (fluoresceren), maar bij de restauratie aangebrachte verven, de zogenaamde retouches, zijn juist donker. Op de UV opname is daardoor te herkennen waar onoriginele verf aanwezig is. Bij vernisafname kan ik op die plaatsen dus ook verf aan mijn watje verwachten. In dit schilderij zijn vooral grote retouches te zien aan de randen, die dus waarschijnlijk niet meer in goede staat zijn.

UV licht

Niet alle retouches laten zich echter zien in UV licht. Soms liggen er zoveel vernislagen over de retouches dat de sterke fluorescentie van het vernis ze onherkenbaar maakt. Daarom is het handig ook infrarood (IR) foto's te maken. IR en UV liggen net buiten het voor ons zichtbare lichtspectrum, maar op tegengestelde posities: UV straling zit naast het blauwe licht en IR naast het rode. Het effect van UV licht op de vernis kunnen we zien doordat het vernis voor ons zichtbaar licht gaat uitstralen. Het effect van IR is echter niet voor ons zichtbaar. Om het zichtbaar te maken gebruik ik een fototoestel dat gevoelig is gemaakt voor dat deel van het spectrum. Op de foto kijken we door sommige materialen heen, maar niet door allemaal. Daarom wordt deze techniek gebruikt om te zoeken naar de onderliggende schetsen van de schilder of wijzigingen van zijn hand. Ik gebruik hem echter ook om retouches op te sporen. Omdat die latere verf een andere samenstelling heeft dan de originele, ziet hij er namelijk vaak wat anders uit op IR foto's. In de lucht zijn bijvoorbeeld vlekken te zien die donkerder zijn dan de omgeving. De vlek rechts op de foto (pijl) is duidelijk een retouche. Ik hoop eigenlijk dat de vlekken in de blauwe lucht (binnen de cirkel) dat niet zijn. Retouches betekent namelijk meestal schade....