Het Dordrechts Museum toont het neusje van de zalm op het gebied van vis in de kunst. Voor het eerst laat een tentoonstelling zien hoe sterk vis de Nederlandse kunst en cultuur heeft verrijkt. In Beet! komt de veelzijdigheid van de vis en zijn betekenis in de Hollandse en Vlaamse beeldcultuur aan bod.
Roepen vissen associaties op met erotiek? In onze tijd niet zo snel, maar in de 16de en 17de eeuw des te meer. In die tijd hebben vissen, maar ook schelpdieren als mosselen en oesters, nogal eens een dubbelzinnige betekenis. In de taal, maar ook op prenten en schilderijen. Kunstenaars gebruiken vis en schelpdieren om dát te tonen wat niet letterlijk verbeeld mag worden, bijvoorbeeld bij Jan Steen.
Het minneaanbod
Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel
1660-1669
GODDELIJKE VIS
Vis is echter ook een oeroud religieus symbool. In de Klassieke Oudheid worden vissen al in verband gebracht met de godenwereld. De eerste, door de Romeinen vervolgde, christenen gebruiken een gestileerd visje – het ICHTUS-teken – als herkenningsteken. In de Bijbel staan vis en vissers symbool voor het goddelijke. Zo wordt Jonas gered door een vis, noemt Christus de eerste apostelen ‘vissers van mensen’ en worden wonderen verricht met vis.
HOE VIS DE NEDERLANDSE KUNST EN CULTUUR VERRIJKT
Vis, maar ook zoogdieren als walvissen én schaal- en schelpdieren, vind je volop terug in de Nederlandse kunst en cultuur. Van Bruegels De grote vissen eten de kleine tot Eschers Water en Lucht. Steeds weer hebben kunstenaars vissen uitgebeeld en als religieus, erotisch of satirisch symbool gebruikt. Bijbelse verhalen komen voorbij, maar ook de Hoekse en Kabeljauwse twisten, carnaval en vasten, en talloze spreekwoorden en spotprenten met vis.
VIS UIT BIJZONDERE BRUIKLENEN EN EIGEN COLLECTIE
De visvangst is lange tijd de belangrijkste economische activiteit van Dordrecht geweest. Dat is terug te vinden in de collectie van het Dordrechts Museum die de basis vormt voor de tentoonstelling. Daarnaast werken tal van vooraanstaande musea mee aan de expositie. Bruiklenen worden verkregen van het Rijksmuseum, het Mauritshuis, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van België in Brussel en vele andere musea en particuliere collecties in binnen- en buitenland.
De tentoonstelling Beet! laat zien hoe door de eeuwen heen de ene kunstuiting de andere beïnvloedt, maar ook hoe thema’s veranderen of hun betekenis verliezen. Een ding is zeker: u zult nooit meer hetzelfde naar vis kijken!